Een duister stukje 3
In het druppeloze tijdperk van nu zitten vooral Belgen met vragen met betrekking tot die Nederlandse uitvinding 'verduisteren'.
Jaren hadden ze gedruppeld, nu mag dat niet meer en men wordt onzeker. Het jonge duivenspel is niet meer weg te denken uit de moderne liefhebberij, de rui moet worden geremd en werken met licht en donker is de enig overgebleven optie, maar'
Hoe lang verduisteren?
Wanneer beginnen?
Wanneer stoppen?
Zijn er nadelen aan verbonden zoals verliezen of zelfs het uitbreken van ziektes als coli misschien?
ONGELIJK
Belgi' is de bakermat van onze sport, maar ik meen dat wat betreft het jonge duivenspel de Nederlanders ze voor waren.
De vluchten verliepen sneller, niet vanwege betere duiven, wel door meer vooruitstrevendheid en misschien ook gedrevenheid.
Toen de Belgen 'lucht kregen' van verduisteren waren de slimste Hollanders daar al vijftien jaar mee bezig.
En met vallen, opstaan en de kop stoten, hebben die 'het systeem' geperfectioneerd.
Winterjongen ruien anders dan voorjaarsjongen, dat is bekend.
Jongen die rond de jaarwisseling geringd zijn beginnen bijna meteen de kleine veertjes te ruien, de pennen blijven staan. Gevolg is dat ze ongeveer een maand langer te spelen zijn dan jongen die eind februari uit het ei kruipen.
Voorjaarsjongen beginnen bijna onmiddellijk pennen te ruien.
Begin augustus is de vijfde er al uit, de donsrui begint en dan kan men het op de vluchten vergeten.
Want duiven die ruien vliegen niet, niet op de vluchten en zelfs niet rond het hok.
Dat merk je als je die de vrijheid geeft. Die gaan niet op de vleugels, weigeren soms zelfs het hok uit te gaan.
En het is wel erg na'ef en dieronvriendelijk om je met zulke vogels te meten met 'ruigeremde' duiven op vluchten van 500 kilometer of meer.
Ongeveer een half uur moeten duiven die ruien inleveren.
Dat 'inleveren' is naar ik meen geen gevolg van het feit dat ruigeremde duiven harder vliegen, maar ruiende duiven trager!
EUFORIE?
Cortisonehoudende druppels zouden zorgen voor een 'euforisch effect'. Klinkt mooi maar wie heeft dat ooit bewezen?
Gedruppelde duiven vlogen in augustus en later in tegenstelling tot natuurlijk gehouden duiven inderdaad uitbundig en lang. Maar kwam dat door euforie?
Geen duif zal het zeggen.
Want trainen doen ook verduisterde duiven.
In mijn kinderjaren hoorde ik oudere liefhebbers zeggen dat ruiende duiven ziek waren.
Ik vond dat na'eve pietpraat.
Ruien was immers een natuurlijk proces wat niets met ziekte te maken had. Nu lach ik daar niet meer mee.
Ruiende duiven zijn misschien wel niet ziek maar zitten ook niet lekker in hun vel. Die zijn verzwakt!
Wanneer moeten dierenartsen elk jaar weer overuren maken?
Vanaf oktober, je kunt er bijna de klok opzetten.
Paratyfus, pokken, paramyxo enzovoorts slaan juist dan toe.
En daar is wel degelijk een verklaring voor.
Op erg korte tijd wordt het verenpak vernieuwd wat wel erg veel van een duivenlichaam moet vergen.
Daarbij komt dat dat juist de tijd is dat ze soms een zwaar vliegseizoen achter de rug hebben.
NOG IETS
'Drie pennen gestoten' was in een grijs verleden een aanwijzing voor het 'speelklaar' zijn van jongen.
Dan waren ze oud genoeg voor 'een kennismaking' met de mand.
Uiteraard gold dat niet voor winterjongen die hun pennen vasthouden.
Nu verduisteren massaal goed is geworden kunnen we die opvatting overboord gooien:
Het aantal gestoten pennen is geen aanwijzing meer omtrent de ouderdom. Vroeger waren jongen (winterjongen buiten beschouwing gelaten) die vijf pennen gestoten hadden ouder dan duiven die drie pennen gestoten hadden.
Nu is sprake van het tegenovergestelde.
Jongen die geen pennen gestoten hebben zijn veelal de oudere:
Winterjongen of verduisterde.
DE WINTER VERLEGGEN
Het principe van het verduisteren is van een verbijsterende eenvoud: De winter verleggen!
Ruien is een kwestie van hormonen.
Cortisonen zijn hormonen maar... licht en donker hebben ook alles met hormonen te maken.
Dat winterjongen anders ruien dan later gekweekte is dus een hormonale kwestie!
Ruiden winterjongen anders omdat het winter was?
Natuurlijk niet. Weten duiven veel. Die ruiden anders vanwege de kortere dagen! En men ging uitproberen.
De dagen werden kunstmatig kort gehouden, zo kort als in de winter en men stelde vast dat de duiven reageerden als winterjongen: hoe langer men de dagen kort hield hoe langer het ruiproces 'geblokkeerd' werd.
Meteen was de meest revolutionaire ooit in duivensport een feit.
Het werd verduisteren 'f half augustus stoppen met spelen.
Mensen die beweren dat ze niet druppelen of verduisteren en zes weken lang jonge duiven op jongen spelen zou ik maar niet al te serieus nemen.
VERSCHILLEND
Overigens kwamen er wel problemen die men vroeger niet kende.
- Vooral in Belgi' (waar jongen eerder de mand in gaan) klaagde men over verliezen. Door verduisteren? Geloof ik niet.
- Men zat met duiven die in november nog op bedenkelijk veel pennen stonden. Moest je daar iets aan doen? Nee, niets doen.
- En her en der hoorde men dat verduisterde jongen er als oude niet veel meer van bakten.
Door verduisteren misschien? Nee.
- Er kwam E-coli.
Had verduisteren er iets mee te maken? Dat is de vraag.
- En.. sommigen bleven nog zo veel beter spelen dan de rest dat dit vragen opwierp. Was er iets nieuws of hadden ze betere duiven? Betere duiven waarschijnlijk.
HOE DONKER?
Moet het op de hokken aartsdonker zijn, en zo niet, wanneer is het donker genoeg?
Aartsdonker hoeft het niet te zijn.
Je leest wel eens dat je nog net de krant moet kunnen lezen maar 'zoveel licht' durf ik niet aan. Je zou er maar een seizoen mee verknallen. Bovendien, 'de krant kunnen lezen?'
Dat kan veel verschil maken.
Mijn 85-jarige schoonmoeder heeft een bril met glazen zo sterk dat ik ooit vrees dat haar hoofd in brand vliegt als ze recht in de zon kijkt.
Als ik haar met een krant op het hok zet of mijn zoon krijg je wel een ander verhaal.
Sommigen zeggen dat de duiven de drinkbak nog moeten kunnen vinden. Hoeft voor mij ook niet.
Een goed criterium is als je de duiven niet meer hoort, als die niet meer gaan verzitten, niet meer opvliegen. Dan is het donker genoeg.
HOE LANG?
Sommigen verduisteren van 18.00 uur tot 9.00 uur 's morgens. Dat is prima.
Anderen van 19.00 uur tot 10.00 uur 's morgens, dat is ook goed. Van 17.00 uur tot 8.00 uur kan ook al.
Hoe lang de duiven 'licht zitten' steekt dus niet op een half uur, hoe laat je 'de dag laat beginnen' is eveneens van ondergeschikt belang.
Waar het om gaat is dat een 'kortere dag' wordt aangehouden. Ze mogen niet langer dan 10 uur 'in het licht zitten'.
GELUKKIG
Een nadeel van verduisteren is dat het verplichtingen geeft.
Maandenlang moet je er twee keer per dag, zeven dagen per week en altijd op dezelfde tijd zijn.
Gelukkige bijkomstigheid is dat je 'dat tijdstip' dus zelf kunt bepalen. Je kunt met de periode van 'donker zetten' als het ware 'schuiven'.
Je mag de dag om 10 uur 'laten beginnen' of zelfs later als het niet anders kan vanwege het werk of zo.
Zo is er de man die 's morgens om 4 uur van huis moet.
Net na de middag is hij thuis en de weduwnaars komen alleen 's avonds los. Hij speelt voortreffelijk.
En sinds enkele jaren heeft hij ook de oplossing voor zijn jongen gevonden. Die zitten donker tot hij thuiskomt (net na de middag) en in de avond gaan de lichten aan tot ongeveer 10 uur. Dan worden ze 'donker gezet' tot de volgende dag 's middags als hij weer van zijn werk komt.
Hij presteert ook met jongen voortreffelijk.
Overigens zijn er altijd duiven die zich 'niet aan de regels houden' en ondanks verduisteren gewoon doorruien.
Datzelfde ondervonden destijds ook liefhebbers die druppelden.
Zorgen hoef je je daarover niet te maken.
Na drie of vier pennen gestoten te hebben zal de rui bijna zeker alsnog stoppen.
WANNEER BEGINNEN?
De eerste verduisteraars begonnen te verduisteren direct nadat de winterjongen gespeend waren. De meeste handelen nu anders. Winterjongen in februari verduisteren is een volstrekt nutteloze bedoening.
Winterjongen hoef je pas in maart te verduisteren met later
gekweekte jongen mag je meteen beginnen.
Een Belgisch dierenarts zegt dat je het bioritme verstoort als je winterjongen later gaat verduisteren. Ik heb er nooit iets van gemerkt.
VERLIEZEN EN COLI
Verder heeft het er alle schijn van dat verduisterde jongen meer vatbaar zijn voor 'Adeno/Coli'.
Liefhebbers met meerdere hokken kunnen er over mee praten.
Een hok werd verduisterd, het andere niet, en ze stelden vast dat de problemen met Coli bij verduisterde jongen groter waren dan bij andere.
Maar dat bewijst natuurlijk nog niets.
Sommigen deden merkwaardige ervaringen op bij het opleren. Zoals die Belg die als een van de eerste zuiderburen verduisterde.
In mei was er een leervlucht voor jongen. Vanwege slecht weer werden ze pas na de middag in vrijheid gesteld maar nog kwamen de duiven slecht. Om 5 uur had hij 21 van zijn 60 jongen thuis.
Merkwaardig was dat nadien geen pluim meer kwam terwijl dat bij sportgenoten die niet verduisterden wel het geval was. En... 5 uur was precies de tijd dat hij de jongen donker zette. Waren de duiven rond die tijd ergens gaan zitten omdat ze 'dachten' dat het weldra donker zou zijn?
Het heeft er alle schijn van.
Wat je ook ziet is het volgende:
Als het verduisteren wordt opgeheven zullen de duiven de eerste dagen in alle haast het hok binnenstuiven voor 5 uur! Het tijdstip dat ze altijd donker werden gezet.
WANNEER STOPPEN?
Verduisteren is een noodzakelijk kwaad, 'kwaad' moet je vermijden en om de nadelen van verduisteren zoveel mogelijk te beperken verduister ik zo kort mogelijk.
Wanneer stoppen is afhankelijk van wanneer je uit wil blinken.
Voor de meeste liefhebbers is dat augustus en zij kunnen
begin juni stoppen met verduisteren.
Als vluchten in september belangrijk zijn dan verduister je langer.Verduisteren tot september raad ik af.
Of het moet zijn dat ze als oude geen dienst meer hoeven doen maar ben je dan als liefhebber goed bezig?
WEINIG PROBLEMEN
In de winter zitten vooral mensen die voor het eerst verduisterden met de vraag of de duiven nog wel door de rui komen. Hun niet verduisterde zomerjongen zijn bijna uitgeruid, die staan er ook schitterend voor, de verduisterde duiven zitten er soms ontredderd bij met hopeloos veel oude pennen.
Geen nood. Negen kansen op tien zullen die oude pennen alsnog vallen. Soms pas in februari maar ze vallen.
Wat je zeker niet mag doen is bijlichten of pennen trekken.
Dat duiven als oude niet presteren omdat ze in het geboorte jaar verduisterd werden is een misvatting.
Natuurlijk zijn er duiven die als oude niet presteren terwijl ze dat als verduisterde jongen wel deden.
Maar was dat vroeger anders?
Duiven die als jong prima vlogen om als oude nooit meer uit de verf te komen is van alle tijden.
Je hoort ook vaak klachten over jongen die in maart geen meter vliegen, maar dat is eerder normaal.
Die jongen ruien en die verplichten tot vliegen lijkt me fout. Daar is het nog tijd genoeg voor.